Slijtage van het netvlies

Maculadegeneratie

Maculadegeneratie is een slijtageproces van het centrale gedeelte van het netvlies, de macula lutea, of gele vlek. Bij maculadegeneratie sterven de kegeltjes in het centrum van het netvlies af.

Door dit proces blijft midden in het gezichtsveld een vlek achter en kan niet meer scherp worden gezien. De rest van het netvlies blijft wel werken, zodat ook zonder scherpte de weg in huis en daarbuiten min of meer zelfstandig gevonden kan worden.

Download de folder

Typen maculadegeneratie

Er bestaan verschillende typen maculadegeneratie. De belangrijkste typen zijn juveniele maculadegeneratie en leeftijdsgebonden maculadegeneratie (LMD). Juveniele maculadegeneratie is een erfelijke variant en treedt al op jonge leeftijd op. Deze vorm komt betrekkelijk weinig voor. Leeftijdsgebonden maculadegeneratie (LMD) is de meest voorkomende variant. Deze vorm is weer onder te verdelen in een natte en droge variant.

Droge LMD

Bij droge leeftijdsgebonden maculadegeneratie ontstaan kleine bleekgele afzettingen, drusen genoemd. Deze drusen hopen zich op in het centrale deel van het netvlies (de macula). Het ontstaan van drusen gaat samen met vermindering van het aantal kegeltjes in de macula, waardoor het zien verslechterd. Het is een sluipend proces waarbij het vele jaren kan duren voordat het centrale gezichtsvermogen achteruit gaat.

Natte LMD

Bij natte leeftijdsgebonden maculadegeneratie verloopt het verlies van het gezichtsvermogen sneller. Door de groei van nieuwe bloedvaatjes achter de macula komen vocht en bloed in of onder het netvlies terecht (vandaar ‘natte’ LMD). Het bloed beschadigt de lichtgevoelige cellen in het netvlies, wat leidt tot een snelle en ernstige verslechtering van het gezichtsvermogen. Uiteindelijk zorgt littekenvorming in de macula voor verlies van het centrale gezichtsvermogen.

Een submaculaire bloeding is een zeer ernstige vorm van ‘natte’ macula degeneratie, die plotseling kan ontstaan. De bloeding ontstaat doordat een bloedvaatje onder het netvlies is gesprongen. Een submaculaire bloeding geeft zeer ernstige schade aan de gezichtsscherpte.

Klachten bij maculadegeneratie

Naarmate er meer kegeltjes in de macula verloren gaan, begint het zicht te veranderen. Bij droge LMD worden er geleidelijk aan kleine stukjes uit het beeld minder scherp en kan er ook beeldvervorming optreden. Heel langzaam zal het gezichtsvermogen minder worden.

Bij de natte vorm van LMD raden de beelden vervormd. Er vindt vaatnieuwvorming plaats onder/in het netvlies. Deze nieuwe vaten zijn zwak en bloeden gemakkelijk, waardoor de gezichtsscherpte snel afneemt.

Uiteindelijk leidt LMD tot een blinde vlek in het centrum van het zicht. De meeste mensen met LMD behouden een redelijk perifeer gezichtsvermogen. Volledige blindheid, niets meer kunnen zien, komt daarom nauwelijks voor bij LMD.

Risicofactoren

Bij LMD is leeftijd de belangrijkste risicofactor: in Nederland lijdt naar schatting 14% van de mensen tussen de 55 en 64 jaar aan enige vorm van LMD. Dit loopt in de groep 65‐ tot 75‐jarigen op tot bijna 20%. Bij 75‐plussers is dit 37%. Overige risicofactoren zijn:

  • Erfelijkheid: kan een rol spelen bij het ontstaan van LMD
  • Roken: LMD komt vijf keer zoveel voor bij mensen die meer dan één pakje sigaretten per dag roken
  • Voeding: cholesterol verhogende voedingsmiddelen zijn van invloed op het ontstaan van LMD
  • Geslacht: vrouwen boven de 75 jaar hebben tweemaal zo veel kans op LMD dan mannen van dezelfde leeftijd

Onderzoek

Voor het vaststellen van LMD test de oogarts eerst de gezichtsscherpte. Ook wordt met een Amslertest bepaald of er vervormingen in het gezichtsvermogen zijn (zie afbeelding hieronder). Deze test is zeer geschikt voor zelfcontrole thuis. Indien je vervormingen waarneemt, dien je binnen een week door een oogarts te worden gezien, zo nodig via een verwijzing van de huisarts.

Vervolgens beoordeelt de oogarts het netvlies. Om dit goed te kunnen bekijken worden er pupil verwijdende oogdruppels toegebracht. Meestal is aanvullend onderzoek noodzakelijk, zoals bijvoorbeeld een OCT-scan waarbij er een foto van de macula wordt gemaakt.

Amslerkaart

Amslerkaart met vervormd zicht

Behandeling

Droge LMD, de meest voorkomende vorm, kan helaas niet worden behandeld. De behandeling van natte LMD is mogelijk wanneer deze in een vroeg stadium is. Er zijn verschillende behandelopties voor de natte variant:

  • Anti-VEGF injectie: het met tussenpozen injecteren van een medicijn in het oog dat vaatnieuwvorming en lekkage vermindert. Bij de meeste cliënten stabiliseert het zicht zich met deze behandeling. Lees hierover meer op de IVI pagina.
  • Met een laserbehandeling (PDT): worden lekkende bloedvaatjes gedicht en wordt verdergaande bloeding en achteruitgang van gezichtsvermogen voorkomen. Een blijvend gunstig effect kan bij deze behandeling niet worden gegarandeerd.
  • Voedingssupplementen.